Protein Nedir? Proteinler Ne İşe Yarar? Proteinlerin Çeşitleri

Protein Nedir? Proteinler Ne İşe Yarar? Proteinlerin Görevleri Nelerdir? Proteinlerin Çeşitleri Nelerdir? 

Proteinler: Yetişkin insan vücudunun ortalama %16’sı proteinden oluşur. Proteinler, hücrenin esas yapısını oluşturur. Vücudun savunma sistemlerinin, vücut çalışmasını düzenleyen enzimlerin ve bazı hormonların da esas yapıları proteindir. Protein, aynı zamanda vücutta enerji kaynağı olarak da kullanılır. Proteinler, vücutta depo şeklinde değil çalışan ve belirli görevler yapan hücreler şeklinde bulunur.

• Karbonhidrat; 4 kilokalori enerji sağlar.
• Protein; 4 kilokalori enerji sağlar.
• Yağ; 9 kilokalori enerji sağlar.

Protein; yapısında karbon (C), hidrojen (H), oksijen (O) ve azot (N) bulunan yaşam için gerekli organik bir bileşiktir.

Büyüme ve gelişme için gerekli besin maddelerinin başında gelir ve vücudun en küçük parçası olan hücrenin yapı taşıdır. Proteinlerin en küçük parçası ise amino asitlerdir.

İnsan vücudunun %20’sini proteinler oluşturur. Dokuların her bir hücresini, iç organları, tendonları, deriyi, saç ve tırnağın yapısını proteinler oluşturur.

Proteinler; büyüme, yeni dokuların oluşumu ve hasar gören dokuların tamiri gibi birçok metabolik oluşumun yanı sıra ihtiyaç hâlinde enerji üretiminde de yakıt olarak kullanılır.

İnsan Vücudunun Protein İhtiyacı Ne Kadardır?

Proteinlerin fonksiyonları; yapıcı, onarıcı ve koruyucu olarak özetlenebilir. Günlük protein ihtiyacı, kişinin özelliklerine göre değişim gösterse de yetişkinlerde kilogram başına 1 gram olarak kabul edilmektedir. Bebeklerde ise kilo başına düşen protein ihtiyacı daha farklıdır. Büyümenin hızlı olmasından dolayı (0-1 yaş) bebeklerin protein ihtiyacı, kilogram başına 2-3,5 gramdır.

Günlük Enerji İhtiyacının Ne Kadarı Proteinden Karşılanır?

İnsan organizmasındaki temel görevleri hücre yapımı ve onarımı olan proteinler, enerji yapımı için sadece karbonhidrat ve yağların olmadığı zamanlarda (uzun açlık dönemleri vb.) kullanılır. Günlük enerji ihtiyacının sadece %10-15’i proteinlerden karşılanır.

Proteinlerin Görevleri Nelerdir? 

Proteinler, canlı hücrelerin temel maddesidir. Dolayısıyla dokuların yapımı, yaşaması ve yıpranan hücrelerin onarılmasında görevlidir. Yıpranan dokuların yenilenmesinin dışında vücudun dıştan gelen mikroplara karşı savunulmasında, hücre içi ve dışı sıvılarının osmotik dengesinin sağlanmasında, kırmızı kan hücrelerindeki oksijen taşıyan hemoglobinin yapısında, enzim ve hormonların yapısında, egzersize bağlı kas fibrillerindeki mikro hasarın onarımında ve enerji sağlamada görev yapar.

Vücuda yeterli protein alınmadığında yaraların iyileşmesi gecikir, savunma sistemi zayıfar ve mikroplara karşı direnç azalır. Hastalık riski artar. Büyümekte olan çocukların zihinsel gelişimi olumsuz yönde etkilenir. İhtiyaçtan fazla alınan proteinler ise vücutta yağa dönüştürülerek depo edilir.

• Büyüme ve gelişmeyi sağlar.
• Doku onarımını ve yapımını gerçekleştirir.
• Kan proteini olan hemoglobin üretimini sağlar.
• Vücut çalışmasında görev alan enzim ve hormonların yapımını sağlar.
• Vücudu hastalıklara karşı korur.
• Büyüme ve gelişme sırasında yeni hücrelerin yapımında, dokuların onarımında görev alır.
• Vücutta asit baz dengesinin sağlanması için gereklidir.
• Hücre içi ve dışı sıvıları dengeleyerek vücutta ödemi (su birikmesini) önler.
• Kasların büyümesi, gelişmesi ve yıpranan kasların yenilenmesinde görev alır.
• Hücre büyüme ve bölünmesinde görev yapar.
• Yaraların iyileşmesinde görev alır.
• Kas kasılmasında görev alır.
• Hücre zarının yapısına katılır ve madde geçişlerinde görev alır.

Proteinlerin Çeşitleri Nelerdir?

1. Basit Proteinler
   • Albuminler:
   • Gluteinler
   • Prolaminler
   • Protaminler
   • Globulinler
   • Skleroproteinler
   • Histonlar
2. Bileşik (konjuge) proteinler
   • Fosfoproteinler
   • Lipoproteinler
   • Proteolipidler
   • Glikoproteinler,mukoproteinler
   • Nükleoproteinler
   • Metaloproteinler
   • Kromoproteinler
3. Türev proteinler